کاخ گلستان شاهکار فوق العاده عصر قاجار است که تلفیق موفقیت آمیز صنایع دستی و معماری ایرانی را با تأثیرات غربی به نمایش گذاشته است. این اثر با ارزش در قلب
تهران نشسته و خاطرات حکومتهای صفویه و شاهان پهلوی را در دل خود جای داده است. کاخ گلستان از قدیم تا به حال، به عنوان مرکز هنر و معماری قاجاری، الهام بخش هنرمندان و معماران ایرانی بوده است. هم اکنون کاخهای آن در غالب موزهای باشکوه و ارزشمند، در معرض دید بازدیدکنندگان داخلی و خارجی قرار میگیرد. در این مطلب هرآنچه لازم است دربارهی کاخ گلستان و موزه هایش بدانید را ارائه میدهیم.
پیشینهی کاخ گلستان
شکوه و صلابت امروزی کاخ، قدمت ۴۴۰ سالهی آن را از چشمها مخفی میکند. این کاخ، گلستانیست که همواره جوان مانده و زیبایی هایش را به رخ میکشد. کاخ موزه گلستان مهمترین مجموعهی تاریخی تهران میباشد که در زمان محمد خان قاجار پی ریزی شد و در سال ۱۲۱۶ هجری قمری به اتمام رسید تا صندلی دولتمردان زمان فتحعلی شاه باشد. این مجموعه از زمان صفویه تا به امروز دستخوش تغییرات زیادی گشته است. احداث چهارباغی درون حصار شاه طهماسب و ساخت دیوان خانهای در چنارستان شاه عباسی نمونهای از این تغییرات میباشند. کاخ گلستان در تیرماه ۱۳۹۲ هجری شمسی در فهرست میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسید. جالب است بدانید که وسعت کنونی کاخ ۴.۵ هکتار میباشد که این عدد یک دهم مساحت اولیهی آن است. بازماندههای بی جان کاخ گلستان در میان ساختمانهای بی هویت، تنها و غریب مانده و تنها بازدید کنندگان هستند که دفترچهی خاطرات آن را ورق میزنند.
بناهای موجود در کاخ گلستان
در کاخ گلستان با توجه به مساحتی که داشته عمارتها و کاخهای زیادی ساخته شده که امروزه تنها شاهد پابرجایی تعدادی از آنها هستیم. ساختمانهایی نظیر خوابگاه ناصری، تکیه دولت، دروازه نقارهخانه، عمارت صندوق خانه و رخت دارخانه سلطنتی، عمارت اندرونی، عمارت بیرونی و تالار خاقان مغفور، ازجمله بناهایی هستند که روزگاری شاهد رفت آمدهای زیادی بودند و هم اکنون اثری از آنها باقی نمانده است. با این حال هم اکنون تعداد قابل توجهی از عمارتها را میتوان با همان شکوه قدیمی مشاهده کرده.
شمس العماره، تالار آئینه، تخت مرمر، ایوان تخت مرمر، تالار عاج، کاخ ابیض، تالار سلام، تالار برلیان، تالار الماس، خلوت کریمخانی، عمارت بادگیر و حوضخانه از بناهایی هستند که در کاخ گلستان به جا مانده است. شمس و العماره و تالار آئینه معروفترین و زیباترین بخش عمارت گلستان هستند.
شمس العماره، زیبا و باشکوه
اولین بنای ۵ طبقه در تهران بود که به دستور ناصر الدین شاه و با تلفیق معماری ایرانی و اروپایی ساخته شد. این عمارت که در ضلع شرقی کاخ گلستان بنا شده است، در طبقهی اول خود تالار بسیار زیبا و باشکوهی را جای داده که در دو طرف آن، اتاقهایی به عنوان گوشواره در نظر گرفته شده اند. از طریق پلههای موجود در گوشوارهها میتوان به طبقات بالاتر راه پیدا کرد.
یکی از زیباترین بخشهای شمس العماره، عمارت کلاه فرنگی در بالاترین طبقهی آن میباشد که با دو برج کاملا متقارن احاطه شده است.
تالار آئینه، حلوگر آیینه کاری و نقاشی ایرانی
اوج هنر آیینه کاری و نقاشی ایرانی را میتوان در تالار آیینهی مجموعهی کاخ گلستان مشاهده کرد که در قسمت غربی این کاخ جلوه گری میکند. این تالار که باقی مانده از دورهی قاجار میباشد، بعد از هشت سال ساخت توسط هنرمندان ایرانی همچون صنیع الملک و در نهایت با وجود تابلوی رنگ روغن اثر استاد کمال الملک به یکی از بی بدیلترین بناهای کشورمان تبدیل شد.
رویدادهای تاریخی در کاخ گلستان
کاخ گلستان شاهد رویدادهای تاریخی تاجگذاریهای بسیاری بوده است که به تعدادی از آنها اشاره میکنیم.
• تاجگذاری مظفرالدین شاه قاجار در عمارت بادگیر
• تاجگذاری احمدشاه قاجار بر تخت مرمر
• ایجاد مجلس مؤسسان در سال ۱۳۰۴ به منظور انقراض ساسلهی قاجار و سلطنت رضا پهلوی در تکیه دولت
• بازگشایی مجلس یکم در سال ۱۳۲۴ ق در اتاق برلیان و با حضور شاه
• در سال ۱۳۰۴ ش، رضاشاه برای اولین بار بر تخت مرمر نشست
• تاجگذاری رضاشاه در تاریخ ۴ اردیبهشت سال ۱۳۰۵ ش در تالار سلام
• تاجگذاری محمدرضا پهلوی در تالار سلام
کاخ گلستان جولانگاه پادشاهان
کاخ گلستان، مدت زیادی بنای حکومتی پادشاهان قاجار بود و در نهایت تسلیم خاندان پهلوی شد. پادشاهان مقتدر قاجار روزگاران زیادی را در این عمارتها سپری کردند. از جملهی این سلاطین قاجاریه میتوان محمدخان قاجار، فتحعلی شاه قاجار، محمدشاه قاجار، ناصرالدین شاه قاجار، مظفرالدین شاه قاجار، محمدعلی شاه قاجار و احمدشاه قاجار را نام برد. متاسفانه امروزه اشیا کمی از دولت قاجاریه بازمانده است.
نکاتی که باید قبل از رفتن به کاخ گلستان بدانید:
زمان بازدید از کاخ
زمان بازدید از مجموعه کاخ گلستان در فصلهای مختلف کمی متفاوت است.
در فصل بهار این مجموعه از ساعت ۹:۳۰ الی ۱۸:۳۰ باز است و فروش بلیط تنها تا ساعت ۱۷:۳۰ انجام میپذیرد.
در شش ماه دوم سال میتوانید از از ساعت ۹:۰۰ الی ۱۶:۳۰ از مجموعه دیدن کنید.
در پاییز و زمستان باجه فروش بلیط ساعت ۱۶:۰۰ تعطیل میشود.
توجه داشته باشید کاخ گلستان در ایام رحلت امام خمینی (ره)، شهادت حضرت علی (ع)، تاسوعا و عاشورای حسینی، اربعین، شهادت امام حسن مجتبی (ع)، شهادت امام صادق (ع) و روز طبیعت تعطیل میباشد.
تخفیف در خرید بلیط کاخ گلستان
خرید بلیط کاخ گلستان با تخفیفهایی همراه است که اگر شرایط آن را داشته باشید میتوانید به صورت نیم بها بلیط خریداری کنید.
• تمام بازنشستگان و افرادی که کارت منزلت دارند میتوانند با ارائهی کارت شناسایی ازین تخفیف استفاده کنند. این تخفیف شامل یک همراه هم میشود.
• افرادی که تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند شامل این تخفیف میشوند.
• خانوادههای محترم شهدا، جانبازان، آزدگان و بسیجیان با ارائهی کارت شناسایی میتوانند از تخفیف برخوردار شوند.
• اردوهای گروهی مدارس و دانشگاهها با ارائهی معرفی نامه میتوانند به صورت نیم بها از این مجموعه بازدید کنند.
• کارمندان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی میتوانند به طور رایگان از این مجموعه دیدن کنند.
• لیدرهای تور و راهنمایان گروههای گردشگری میتوانند با ارئه مدرک خود به صورت رایگان وارد کاخ گلستان شوند.
نکات ضروری برای بازدید از کاخ گلستان
• قبل از بازدیدهای گروهی حتما با روابط عمومی کاخ هماهنگی کنید و وقت قبلی بگیرید.
• بلیطهای نیم بها و رایگان در تعطیلات نوروز و همچنین روزهای پنجشنبه و جمعه، اعتبار ندارند و باید هزینهی کامل را پرداخت کنید.
• کاخ گلستان مجموعهی بزرگی از کاخها و موزهها میباشد و شما میتوانید به طور جداگانه بلیط هر مجموعه را خریداری کنید.
• هزینهی ورودی نمایشگاههایی که در داخل کاخ برگزار میشوند به صورت جداگانه از هزینهی بلیط میباشد.
• در زمان عکسبرداری از داخل موزه دقت کنید که فلاش دوربین خاموش باشد.
• وارد کردن سه پایه دوربین ممنوع است و تنها عکسبرداری و فیلم برداری بدون سه پایه مجاز است.
• وارد کردن سه پایه و متعلقات آن باید با هماهنگی قبلی صورت پذیرد.